Χημειοθεραπεία είναι η συστηματική χρήση φαρμάκων για την θεραπεία του καρκίνου.
Αυτά τα φάρμακα συχνά αποκαλούνται “αντικαρκινικά” φάρμακα. Χρησιμοποιούνται διάφορες κατηγορίες φάρμακων που δρουν στα καρκινικά κύτταρα αλλά επηρεάζουν και τα υγιή (απόπτωση τριχών κεφαλής). Η χημειοθεραπεία διαρκεί για 4 περίπου μήνες με μία ενδοφλέβια χορήγηση κάθε 2-3 εβδομάδες. Οι ασθενείς παραμένουν για κάποιες ώρες στο νοσοκομείο και μετά επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη φαρμάκων χημειοθεραπείας. Συχνά δίνονται δυο ή και περισσότερα. Αυτό ονομάζεται θεραπεία συνδυασμού. Η συνδυαστική χημειοθεραπεία αφορά τη χορήγηση μιας ομάδας φαρμάκων που δρουν ταυτόχρονα, για να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Σήμερα υπάρχουν πολλά είδη διαφορετικών χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Ανάλογα με την περίπτωση συστήνεται και η κατάλληλη θεραπεία, κατά την κρίση του θεράποντος ογκολόγου. Το είδος της χημειοθεραπείας που θα δοθεί εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι η μορφή του καρκίνου, δηλαδή πώς μοιάζουν τα καρκινικά κύτταρα στο μικροσκόπιο, το στάδιο, εάν έχουν επεκταθεί σε άλλα μέρη του σώματος.
Η απόφαση για χορήγηση ή όχι χημειοθεραπείας λαμβάνεται από το ογκολογικό συμβούλιο. Σε αυτήν μας βοηθούν πολλές φορές σήμερα οι λεγόμενες γονιδιακές υπογραφές του όγκου (Oncotype Dx, Mammaprint κλπ) που γίνονται στον όγκο που έχει αφαιρεθεί από τις αντίστοιχες εταιρείες που έχουν εφεύρει αυτές τις μεθόδους.
Συνήθως η χημειοθεραπεία ακολουθεί το χειρουργείο και πριν την ακτινοθεραπεία αν αυτή χρειασθεί. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που μπορεί να προηγηθεί του χειρουργείου και ονομάζεται νεοεπικουρική (neoadjuvant). Τέτοιες μπορεί να είναι όταν ο όγκος είναι αρκετά μεγάλος και η νόσος προχωρημένη, όταν ο καρκίνος είναι «τριπλά αρνητικός» ή υπερεκφράζει το Her-2 ογκογονίδιο.
Σήμερα, ολοένα και περισσότερα φάρμακα προστίθενται στο οπλοστάσιο για την καταπολέμηση των διαφόρων τύπων καρκίνου του μαστού τα οποία εκλεκτικά αναστέλλουν συγκεκριμένα μονοπάτια που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα για να πολλαπλασιάζονται, να διηθούν, να μεταναστεύουν, να ξεφεύγουν από την επιτήρηση των επιδιορθωτικών μηχανισμών του οργανισμού. Το πιο γνωστό φάρμακο είναι η τραστουζουμάμπη (Herceptin) που είναι ένα αντίσωμα ενάντια στην ογκοπρωτείνη HER-2 που παράγουν κάποια καρκινικά κύτταρα. Έχει χρησιμοποιηθεί με σχετική επιτυχία εδώ και αρκετά χρόνια.
Υπάρχουν όμως και νεότερα όπως οι PARP αναστολείς, οι m-TORR αναστολείς, αντι-αγγειογενετικά, μονοκλωνικά αντισώματα (ανοσοθεραπεία) κλπ. Έχουν βέβαια και αυτά τις παρενέργειές τους, δοκιμάζονται στην κλινική πράξη, βελτιώνονται.
Σημαντικό είναι η παρακολούθηση της γυναίκας μετά το τέλος των χημειοθεραπειών ή άλλων ειδών θεραπείας να γίνεται από τον χειρουργό μαστού που την χειρούργησε και όχι από τον ογκολόγο εκτός και αν υπάρχει μεταστατική νόσος ή ανάγκη για συνέχιση χημειοθεραπειών ή άλλων θεραπειών.